Warszawa, dnia 25 sierpnia 2025 r.
Nic o nas bez nas! – stanowisko ZAW STOART w sprawie tzw. czystych nośników
ZAW STOART, największa polska organizacja zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi reprezentująca interesy tysięcy artystów wykonawców, złożyła w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego swoje stanowisko w sprawie „rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów”. ZAW STOART wyraźnie podkreśla, że artyści wykonawcy utworów muzycznych i słowno-muzycznych pozostają grupą najbardziej „eksploatowaną” i zarazem „konsumowaną” w realiach polskiej kultury. Właśnie dlatego należy kłaść szczególny nacisk na ich prawa.
– Przychody generowane przez urządzenia i nośniki, które można zaklasyfikować do ogólnej kategorii „audio”, generują w realiach polskiego rynku znacznie większe przychody niż urządzenia i nośniki kwalifikowane do kategorii „wideo”. Dlatego też ważne jest uwzględnienie ich roli w całym systemie – podkreślają przedstawiciele ZAW STOART. Sam pomysł zmiany rozporządzenia oceniają pozytywnie, ale zwracają uwagę na bezwzględną konieczność dopracowania szczegółów.
Postulaty ZAW STOART dotyczą przede wszystkim:
Uniezależnienia treści rozporządzenia od szybkiego postępu technicznego – obecna treść uwzględnia najnowsze urządzenia i nośniki, ale niebawem pojawią się jeszcze bardziej nowoczesne rozwiązania. Jedne zastąpią drugie i rozporządzenie znów stanie się nieaktualne. Chodzi więc np. o uwzględnienie w rozporządzeniu rozwoju usług chmurowych oraz dodanie „ogólnej kategorii” nośników i urządzeń.
Uznania realnej roli i efektywności ZAW STOART – chodzi o uwzględnienie ZAW STOART pośród organizacji uprawnionych do realizowania pobierania oraz podziału opłat od urządzeń i nośników na rzecz artystów wykonawców w ramach rozporządzenia. Aktualna treść rozporządzenia wskazuje OZZ odpowiedzialne za realizację przedmiotowego obowiązku bazując na realiach i relacjach w sferze organizacji zbiorowego zarządzania, które były aktualne ponad dwie dekady temu. Obecnie ZAW STOART jako organizacja reprezentująca największą liczbę uprawnionych do artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych, posiada największe predyspozycje do wykonywania zadania polegającego na poborze i podziale opłat na rzecz artystów wykonawców. Świadczy o tym chociażby fakt, że od 2019 r., na mocy decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ZAW STOART pełni funkcję tzw. jednego inkasenta na polu eksploatacji publiczne odtwarzanie, a zatem jest odpowiedzialny za pobór i wypłatę wynagrodzeń należnych wszystkim uprawnionym z tytułu praw pokrewnych na tym polu eksploatacji – również tym reprezentowanym przez inne OZZ. Wskazywanie więc organizacji pośredniczącej w wypłatach na rzecz uprawnionych reprezentowanych przez ZAW STOART jest zwyczajnie nieefektywne.
Niepokojącej tendencji do obniżenia procentowej wysokości opłaty pobieranej od producentów i importerów – projekt rozporządzenia odstępuje bowiem od stosowania taryfikatorów maksymalnych wskazanych w ustawie. Jednocześnie nie jest podawane wyczerpujące i satysfakcjonujące uzasadnienie dla przyjęcia zaproponowanych, określonych stawek. Powoduje to realne odejście od mierzalnych i weryfikowalnych wskaźników uzasadniających przyjęcie danego progu opłaty. W praktyce nie jest oczywiste, kiedy należy stosować stawki wyższe, a kiedy niższe.
Stanowisko ZAW STOART podzielone jest na trzy części:
1. W pierwszej części zaprezentowano uwagi ogólne, odnoszące się do systemowego podejścia do egzekwowania art. 20 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
2. Druga część wskazuje stanowisko ZAW STOART w przedmiocie uwzględnienia ZAW STOART w kręgu organizacji zbiorowego zarządzania wskazanych do poboru opłaty od urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży pobieranej od producentów i importerów.
3. Trzecia część dokumentu została ujęta w postaci tabeli porównawczej. Tabela zestawia obecne, zakładane przez prawodawcę oraz proponowane przez ZAW STOART brzmienie rozporządzenia. Pod tabelą zawarto uzasadnienie proponowanej zmiany.
– Do tej pory artyści wykonawcy nie mogą liczyć na rozbudowaną ochronę, poza systemem gwarantowanym przez organizacje zbiorowego zarządzania. Tym samym OZZ-ty pozostają jedynymi samorządnymi i niezależnymi podmiotami zrzeszającymi uprawnionych, których zadaniem jest dbanie o dobro artystów – podkreślają we wstępie do opracowania jego autorzy.
Link do pełnej treści stanowiska:
Treść stanowiska ZAW STOART PDF
W razie dodatkowych pytań:
Michał Dybaczewski
Rzecznik ZAW STOART
telefon: 785 102 040
email: mdybaczewski@stoart.org.pl